23 april 2010: Ruimte: Nergens / Terra Recognita

Met Jan-Willem Anker, Patrick Bassant, Bas Groes, Elma van Haren, Astrid Lampe en Zedz.


In 1868 keek de jonge Joseph Conrad gefascineerd naar een kaart van Afrika. Hij legde zijn vinger op een lege plek, die voor hem het onopgeloste mysterie van het continent vertegenwoordigde, en zei: ‘Daar wil ik heen.’ En hij ging erheen, decennia later, om vervolgens doodziek terug te keren en Heart of Darkness (1902) te schrijven. In de ‘leegte’ die zijn verbeelding had geprikkeld, maar nu grotendeels was ingevuld met namen van plaatsen, bergen, rivieren en grenzen, had hij zowel de duistere, onuitspreekbare aard van het bloedige kolonialisme als de onmenselijke natuur gevonden.
Bijna honderdvijftig jaar later valt er weinig of geen ‘echte’, materiële ruimte meer te verkennen, te ontdekken en te veroveren, zonder in het absurde te vervallen. Recentelijk werden de nationale vlaggen van Rusland en Canada geplant – mijlendiep onder de Noordpool. En sinds het begin van de twintigste eeuw is een voormalig nergens, het luchtruim, een van de meest drukbezochte plaatsen geworden: er zijn per dag wereldwijd meer dan vijftigduizend vluchten, dat is een nomadische wereldstad in de hemel. Tegelijkertijd wordt bestaande ruimte steeds meer geobserveerd, en ook de mens wordt constant in detail onderzocht, door bedrijven en privédetectives die databanken met gegevens doorploegen om uit te vinden wie we zijn en wat we moeten willen. Dit wordt ‘vrijwillig’ voortgezet in de virtuele ruimte door middel van identiteits- en relatiepornografie op sites zoals Facebook, MySpace en Twitter. De wereld is volledig in kaart gebracht en er is zogoed als geen terra incognita meer te verkennen, met Google Maps Street View als recent bewijsmateriaal.
Deze verontnergensing betekent een erosie van plekken die, door zich buiten de wet te bevinden, een utopische potentie hebben. Utopisch denken is gevaarlijk en een ongebreidelde viering van Idealisme en Verbeelding kan lelijke gevolgen hebben. Zodra we alles in kaart hebben gebracht, wekt dit de gevaarlijke illusie dat we alles weten. We worden blind voor andere kennis, voor alternatieve modellen die een andere wereld mogelijk maken.

Terra recognita, het aprilnummer van DW B, wil daar verandering in brengen. Onder de kundige leiding van samenstellers-expeditieleiders Bas Groes en Patrick Bassant brengen auteurs en beeldend kunstenaars nog niet ontdekte plaatsen in kaart, of blazen ze bestaande plekken nieuw leven in met hun originele, eigenzinnige waarneming. In de creatieve ruimte van de literaire verbeelding herontdekken schrijvers en lezers de wereld. Perdu, zowat de enige plek die een voorstelling van deze cartografische onzekerheid kan herbergen, ontvangt de expeditie, die behalve de al genoemde gidsen ook Jan-Willem Anker, Elma van Haren, Astrid Lampe en Zedz zal bevatten. In het kader van Ruimte, een reeks avonden waarin Perdu figuurlijke ruimten onderzoekt.


Aanvang 20:30; zaal open 20:00
Reserveren kan via het formulier op de Perdu-website. Klik hier om er naar toe te gaan