Recensie: Erik Bloem over programma ' Stad en Dichter'

Op 21 november organiseerde Perdu een programma met als titel Stad en Dichter. Erik Bloem bezocht deze avond en schreef onderstaande recensie:

Woon in mij

De avond staat in het teken van de relatie tussen de (stads)dichter en de stad. Ditmaal worden de poëten echter gedwongen zich voor te stellen hun stad te ‘zijn’. Opdracht was namelijk: wat voor poëzie zou de stad zélf schrijven als zij een dichter was? Onderliggende vragen zijn natuurlijk: Wat is de stad dan? Waar heb je het over als je het over de stad hebt? De stad. Zijn dat de straten, de huizen, de bevolking, de volksaard, de geschiedenis? Zoveel antwoorden, zoveel wegen naar een poëtica van de stad.

Hans Kloos, stadsdeeldichter van het Amsterdamse Westerpark, ziet de stad als een verzameling straten, plekken en objecten. Hij ordent ze in een plattegrond, schrijft vanuit deze perspectieven de gedichten van de stad en verpersoonlijkt: het wegdek van de Van Diemenstraat wil niet herkend worden, een bushokje verhaalt over zijn gasten en zijn verleden.

Daan Doesborgh ziet zijn Venlo als een oude dame, met een kopje koffie, en een likeurtje. Een kwartier langt spuwt zij gal op het papier dat de Venlonaar zelf zwart had moeten kleuren. Een wanhopige, prachtige klaagzang, waarbij Doesburgh bijzonder fel wordt zonder het gracieuze van de oude dame te verliezen. In het harnas van het dialect kan de Venlonaar namelijk niet met goed fatsoen over grootse zaken dichten. Hij verzandt in understatements als hij zich niet al volkomen belachelijk maakt met zijn oubollige krachttermen. Toch is er hoop. Net zoals de oude dame, klaagt de Venlonaar. Steen en been. Doesborgh hoopt met haar dat dit geklaag het papier zal bereiken. De poëtica van Venlo belichaamt dus een wens, een verlangen. Als de Venlonaar het zelf niet doet, laat dan alsjeblieft een buitenstaander iets optekenen over deze genegeerde stad aan de Maas, zo meent de oude dame.

In Oostende laat scheidend dichter Eddy de Buf de stad zijn laatste poëzie na. ‘Woon in mij’, ‘spuug op mij’. Hij verleidt als stad. De warme stem van de Buf waait de toeristen weg uit de straten van de kustplaats. Hij wil alleen met haar zijn. Oostende heeft als stad waarschijnlijk de meeste gedegen opleiding tot poëet gevolgd. Altijd was het uitzicht anders, de beroering verschillend, het verlangen ondraaglijk. Immers, Oostende ligt aan zee.

‘Emmen zou als poëet zelfs geen gedichten schrijven’ begint haar stadsdichter Bart FM Droog. ‘Emmen is namelijk volwassen geworden als analfabeet.’ Droog schetst de geschiedenis van de regio aangevuld met een hypothetische oerpoëzie. Een eerste gedicht van de stad zou kunnen hebben geklonken als het ‘Pick a bail of cotton’ van de Amerikaanse singer-songwriter Leadbelly. Naar het Drentse leven toen Emmen ontstond vrij vertaald als ‘Spring op, draai je om, duw een zware kei/spring op, draai je om, duw een kei vooruit’. Toch vindt Droog misschien wel de meest uitgebreide poëzie der steden. Bij monde van andere dichters over andere steden laat Droog een geloofwaardige poëtiek van Emmen zien, het dorp uit twintig dorpen dat in de bewoordingen van de stadsdichter zelf ‘gezien de absurde bouw- en sloopprojecten van de afgelopen zes decennia’ het volgende had kunnen dichten: ‘Bouwen, groot, groter, grootst/asfalteren, breed, breder, breedst/kijken, bleek, bleker, bleekst/slopen, snel, sneller, snelst/bouwen, groot, groter grootst’.

Door het verschuiven van perspectieven ontstaan vaak interessante uitzichten, ook ditmaal. Het stellen van een ongewone vraag leidt tot ongewone antwoorden en dit legitimeert gelijk het stellen van die vraag. Toch heeft de stad de dichter nodig. Zonder dichter geen poëzie. De stad zal dus blijven spreken bij monde van de dichter en kent zo even zovele karakters als er geschreven zinnen over haar zijn. Een bijzonder geslaagde avond.

Erik Bloem

Hans Kloos: www.hanskloos.nl

Daan Doesborgh: stadsdichtervenlo.blogspot.com

Bart FM Droog: www.volkskrantblog.nl/blog/6633

Eddy de Buf: www.eddydebuf.be