8 februari 2013: Onbegrepen Lettergrepen: spreken, schrijven, poëzie

Met: Lasse Samström, Arnoud Rigter e.a.

    ‘Scheel Heveningen was een vlooi der prammen […] De gatbasten waren gezoodnaakt het land te verstraten en riepen in hun kloten buiten lont.’

Aldus de beginregels van een bekend Nederlands rijmpje. De omwisseling van lettergrepen leidt bij dit gedicht tot betekenisverwarring met een zekere hilariteit (of schunnigheid, zoals in de frase ‘een karige hut’) tot gevolg.

Velimir Khlebnikov, samen met Vladimir Mayakovsky een van de centrale figuren van de Russische Cubo-Futuristen, hanteerde in zijn poging de Russische taal te vernieuwen een vergelijkbaar principe. Dit principe staat bekend als zaum en wordt in het Engels aangeduid met de term ‘beyonsense’. Op basis van dit principe wilde Khlebnikov de Russische taal vernieuwen, om te beginnen in en door de poëzie.

Ook verlan, de Franse jongerentaal uit de Parijse achterbuurten, functioneert op basis van omkering van de lettergrepen, waardoor er een soort geheimtaal ontstaat. De ‘geverlaniseerde’ woorden zijn niet alleen sociale markers die de identiteit van een bepaalde groep taalgebruikers aanduiden, maar worden in enkele gevallen ook in de standaardtaal geïntegreerd. Taalverandering en –vernieuwing verlopen hierbij vooral via de gesproken taal.

Lasse Samström, in Duitsland bekend als de uitvinder van het genre ‘Schüttelprosa’ ziet poëzie als iets dat vooral gesproken en gehoord in plaats van geschreven en gelezen dient te worden. Voor verlan geldt min of meer hetzelfde. Daar recht tegenover staat de opvatting van Khlebnikov, die taalvernieuwing juist door geschreven poëzie wou bewerkstelligen.

Naast optredens van Lasse Samström en Arnoud Rigter biedt deze avond een reflectie op het verband tussen spreken en schrijven bij taaluitingen die van bovenbeschreven principe gebruik maken, met een taalkundige inslag maar betrokken op de literatuur.

Arnoud Rigter, dichter en beeldend kunstenaar te Eindhoven, heeft in uiteenlopende literaire tijdschriften gepubliceerd en zoekt de vernieuwing binnen de poëzie vooral op interdisciplinair vlak. Voor Perdu gaat hij op zoek naar de meerwaarde van nieuwe manieren van schrijven, waarbij hij ook aandacht zal besteden aan de mogelijkheid van een Nederlandse variant op Samströms ‘Schüttelprosa’.

Entree: € 10,-- / € 5,-- voor vrienden, studenten, stadspashouders
Aanvang 20:30 uur, deur open 20:00 uur.
Reserveren kan via deze link